←Wstecz: Wiedza ←Wstecz: Treści wewnętrzne
Na podstawie Izoptyka 72
SOCZEWKI DO PRACY BIUROWEJ
SOCZEWKI PROGRESYWNE TO SOCZEWKI, W KTÓRYCH MOC OPTYCZNA ZMIENIA SIĘ PŁYNNIE WZDŁUŻ KANAŁU PROGRESJI, ZAPEWNIAJĄC OSOBOM Z PREZBIOPIĄ OSTRE WIDZENIE NA KAŻDĄ ODLEGŁOŚĆ. JEDNAK SĄ SYTUACJE, W KTÓRYCH UŻYWANIE TYPOWYCH SOCZEWEK „OGÓLNEGO PRZEZNACZENIA” MOŻE BYĆ UCIĄŻLIWE I MOŻE POWODOWAĆ ODCZUCIE DYSKOMFORTU LUB NAWET ZMĘCZENIA. WARUNKI, W KTÓRYCH TAKIE ZJAWISKA MOGĄ WYSTĘPOWAĆ TO NP. PRACA BIUROWA.
Soczewki progresywne posiadają kilka różnych obszarów na swojej powierzchni. Trzy najważniejsze to:
– obszar do dali,
– obszar do bliży
– obszar do odległości pośrednich, zwany też kanałem progresji.
Obszary te definiuje się jako pola, w których niepożądany astygmatyzm stref bocznych nie przekracza 0,50 D, a w strefach do dali i bliży odchyłka mocy sferycznej jest nie większa niż 0,25 D. Do analizy rozkładu tych obszarów wykorzystywane są mapy mocy sferycznej i cylindrycznej. Aby umożliwić porównanie poszczególnych konstrukcji do sporządzenia map mocy, używa się najczęściej soczewek o mocach Sph. 0,00; Add. 2,00 D. Rozkład podstawowych stref na przykładowej soczewce progresywnej pokazuje rys. 1.
W zależności od rodzaju konstrukcji soczewki (konstrukcja miękka lub twarda, długi lub krótki kanał progresji) obszary te mają różne wielkości i są różnie rozmieszczone. Jednak bez względu na rodzaj konstrukcji projektanci soczewek rozmieszczają te obszary tak, aby użytkownik okularów mógł przyjmować najbardziej naturalne położenia głowy podczas patrzenia na odległości bliży, dali czy pośrednie. Podczas noszenia okularów w „normalnych” warunkach życia codziennego użytkownik po krótkim okresie adaptacji przyzwyczaja się do odpowiedniego ustawiania głowy tak, aby wykorzystywać właściwe obszary soczewek i nie odczuwa istotnego dyskomfortu, wynikającego z ograniczenia powierzchni czynnej poszczególnych stref soczewek. Jednak w przypadku pracy biurowej, szczególnie z wykorzystaniem komputera, mogą pojawić się problemy, czasem nawet bardzo poważne.
SPECYFIKA PRACY BIUROWEJ W PRZYPADKU PREZBIOPÓW
W przypadku pracy biurowej możemy wyróżnić kilka przedziałów odległości, dla których wymagane jest ostre i komfortowe widzenie w zależności od rodzaju wykonywanych czynności:
– Około 40 cm: czytanie dokumentów, pisanie ręczne, obsługa klawiatury znajdującej się na biurku.
– Około 50 cm: praca z monitorem laptopa.
– Około 70 cm: praca z monitorem komputera stacjonarnego.
– Około 1-3 m: kalendarz na ścianie, tablica korkowa z notatkami, regały z segregatorami.
– Około 3-5 m: tablice i ekrany rzutników używanych podczas spotkań, twarze kolegów z pracy, poruszanie się po pomieszczeniach biurowych.
Rozpatrzmy skutki użycia w tych warunkach soczewek jednoogniskowych „do czytania” oraz soczewek progresywnych. W przypadku soczewek jednoogniskowych praca z dokumentami papierowymi oraz z laptopem będzie bardzo komfortowa. Zapewnią one, nieograniczone aberracjami stref bocznych, komfortowe widzenie obszaru potrzebnego w tego rodzaju pracy. Jednak praca z monitorem komputera stacjonarnego będzie już powodowała nieostre widzenie lub konieczność zbliżenia głowy do monitora, co z kolei wymusi niewygodną i meczącą pozycję kręgosłupa. Podobna sytuacja będzie miała miejsce przy pracy z wieloma dokumentami rozłożonymi na biurku w różnych odległościach. Przy patrzeniu na większe odległości, np. na kalendarz na ścianie lub ekran rzutnika multimedialnego, soczewki jednoogniskowe „do czytania” nie sprawdzą się już zupełnie. Soczewki progresywne zapewnią ostre widzenie dla każdej odległości, ale w przypadku pracy z komputerem, szczególnie stacjonarnym, pojawia się inny problem. Otóż w typowych soczewkach progresywnych obszar do bliży jest stosunkowo wąski. Jest on ograniczony strefami peryferyjnymi, w których astygmatyzm narastający w miarę wzrostu odległości od środka obszaru bliży powoduje istotne pogorszenie jakości widzenia. Jeszcze mniejsza jest szerokość kanału progresji dla odległości pośrednich (rys. 1). W dodatku typowe położenie monitora komputerowego jest na tyle wysokie, że przy naturalnym położeniu głowy patrzylibyśmy na niego prawie przez obszar do dali. Aby ostro widzieć obraz monitora, musimy zadzierać głowę tak, aby widzieć monitor przez dolną lub środkową część kanału progresji. Jest to na tyle niewygodna pozycja, że szybko dochodzi do zmęczenia i bólów kręgosłupa szyjnego. Ponadto, ze względu na stosunkowo niewielką szerokość kanału progresji, widzimy ostro tylko część ekranu monitora. Aby ostro widzieć inne jego części, musimy zmieniać pozycję głowy tak, aby patrzeć przez obszar kanału. Aby uniknąć opisanych wyżej problemów i w zdecydowany sposób poprawić komfort widzenia w takich warunkach, należy zastosować specjalne odmiany soczewek progresywnych, przeznaczonych właśnie do pracy biurowej. Różnią się one od soczewek ogólnego przeznaczenia dwoma zasadniczymi cechami:
– posiadają większy obszar do bliży oraz mniejszą różnicę mocy pomiędzy obszarem do bliży a częścią górną (część górna nie jest w tym przypadku obszarem do dali lecz do odległości pośrednich);
– przyrost mocy wzdłuż kanału progresji jest znacznie wolniejszy i rozłożony na dłuższym odcinku osi pionowej soczewki.
Różnice te ukazują mapy mocy sferycznej przykładowej soczewki progresywnej i biurowej (rys. 2a). Dzięki takim zmianom gradientu mocy uzyskano szerszą strefę do bliży i szerszy kanał progresji. Przyrost astygmatyzmu w strefach bocznych oraz maksymalny astygmatyzm w tych strefach też jest wyraźnie mniejszy, co obrazują mapy mocy cylindrycznej przykładowych soczewek (rys. 2b). Na skutek tych zmian konstrukcyjnych uzyskano znacznie szersze obszary ostrego widzenia bliży i odległości pośrednich, a rozmieszczenie tych stref umożliwia pracę z niemal naturalną pozycją głowy (fot.).
TRADYCYJNE SOCZEWKI BIUROWE
Tradycyjne soczewki biurowe wykonywane są z półfabrykatu progresywnego. Zakres odległości ostrego widzenia można dobrać, zmieniając wartość degresji. Zazwyczaj dostępne są 2 lub 3 wartości degresji (od 0,75 do 2,00D). Jednak przy takiej zasadzie doboru soczewek określenie przedziału odległości ostrego widzenia nie jest takie proste i oczywiste, ponieważ zależy on również od aktualnego zakresu akomodacji pacjenta (lub mocy dodatku jaki używałby w soczewkach progresywnych). Np. osoba potrzebująca okularów tylko do pracy przy komputerze, czyli wymagająca mniejszego przedziału odległości ostrego widzenia, używająca normalnie okularów z dodatkiem 2,00 D, będzie potrzebowała soczewek z degresją około 1,00 D, a osoba z dodatkiem 3,00 D soczewek z degresją 1,50 D lub 2,00 D. Ta sama osoba (dodatek 3,00 D), gdyby potrzebowała soczewek o większym przedziale odległości ostrego widzenia, potrzebowałaby soczewek z degresją 2,50 D lub nawet 2,75 D, ale takie degresje w przypadku soczewek tradycyjnych nie są już dostępne. Aby ułatwić dobór tradycyjnej wersji soczewek do pracy biurowej, producenci takich soczewek często zalecają prostą metodę, w której wielkość degresji dobiera się tylko na podstawie mocy dodatku typowych soczewek progresywnych. I tak dla pacjenta wymagającego dodatku 1,75 D zalecane są soczewki z degresją 1,00 D, dla pacjenta wymagającego dodatku powyżej 2,25 D – degresja 2,00 D, dla dodatku pomiędzy 1,75 D a 2,25 D – degresja 1,50 D. Oczywiście przy takiej zasadzie doboru soczewki biurowe znacznie poprawią komfort widzenia, a zatem i pracy, jednak trudno mówić tu o optymalnym doborze degresji, wynikającym z rzeczywistych potrzeb pacjenta.
SOCZEWKI BIUROWE WYKONANE W TECHNOLOGII FREE FORM
Soczewki biurowe wykonane w technologii free form umożliwiają znacznie łatwiejszy i bardziej precyzyjny dobór konstrukcji do wymagań pacjenta. Wystarczy podać wymagany przedział ostrego widzenia oraz moc do dali i moc dodatku, jak dla tradycyjnych soczewek progresywnych, a program obliczający konstrukcję soczewki sam dobierze właściwą wartość degresji. Do dyspozycji mamy trzy przedziały ostrego widzenia, które można wybrać: do 1m, do 2 m i do 4 m. Poniżej przykłady również dla innych odległości.
Np. Osoba z addycją 2,0 D, jeśli chce widzieć na odległość 2m powinna mieć degresję 1,5D.
Tabela przydatna jest do doboru soczewek ze stałą degresją, np. Supereader, Acess oraz do wstępnego określenia korekcji na inną odległość niż bliż lub dal.
Przy wyborze wymaganego przedziału odległości ostrego widzenia należy jednak pamiętać, że im większy on jest, tym węższe będą obszary bliży i odległości pośrednich, a obszar do odległości pośrednich będzie umieszczony niżej. Teoretycznie rzecz biorąc, gdybyśmy założyli przedział ostrego widzenia do nieskończoności, to otrzymalibyśmy konstrukcję zbliżoną do typowej soczewki progresywnej, która, jak to wcześniej zostało wyjaśnione, przy pracy biurowej sprawiałaby nam pewne trudności.
Tak więc osoby, które zdecydowaną większość czasu pracy spędzają przy komputerze i potrzebują naprawdę komfortowych okularów do tej pracy, powinny wybrać soczewki z przedziału do 1,0 m. Jeśli ktoś potrzebuje okularów zapewniających ostre widzenie w obrębie całego pokoju biurowego, powinien wybrać soczewki z przedziału do 4 m. Poza łatwiejszym i dokładniejszym doborem, soczewki biurowe free form mają jeszcze jedną istotną zaletę. Technologia ich projektowania umożliwia zastosowanie do obliczeń konstrukcji tych samych narzędzi, co do obliczeń innych soczewek free form, tzn. takiej optymalizacji powierzchni, aby zminimalizować niepożądany astygmatyzm wiązek skośnych, a przez to poprawić jakość odwzorowania soczewki. Można więc śmiało stwierdzić, że dzięki technologii free form powstała nowa generacja i nowa jakość soczewek do pracy biurowej.
SPOSÓB ZAMAWIANIA SOCZEWEK Zeiss Office, WorkStyle i WorkSmart
Powyższe soczewki przeznaczone do pracy biurowej wykonywane są w technologii free form. Przy ich zamawianiu należy wybrać soczewkę właściwą dla wymaganego przedziału ostrego widzenia (do ok. 1.0m, 2,0m lub 4,0m) oraz podać moce do dali i wartość dodatku tak, jak dla soczewek progresywnych. (Przykłady szkieł Zeiss i Hoya w tabeli na końcu artykułu).
Na etykiecie soczewek InRoom (JZO) wydrukowane zostaną moce w dwóch wierszach (rys. 3). Wartości pokazane na etykiecie:
I wiersz (parametry zgodne z zamówieniem): Sph: moc do dali; Cyl: moc cylindryczna; A: oś cylindra; Add: dodatek jak dla soczewki progresywnej; Pr: moc pryzmy; B: kąt pryzmy;
II wiersz: (parametry rzeczywiste wykonanej soczewki), zmianie uległy tu dwa parametry: Sph: wartość mocy w górnej części soczewki, około 10 – 12 mm powyżej krzyża montażowego; Add: przyrost mocy pomiędzy górną częścią a obszarem do bliży.
Pomiaru mocy należy dokonywać w środku obszaru do bliży. Wartość mocy powinna być równa sumie Sph+Add. Dla pokazanego poniżej przykładu nadruku wartości te są następujące:
I wiersz: Sph + Add = Moc Bliży – 2,00D + 2,50D = 4,50D;
II wiersz: Sph + Add = Moc Bliży – 2,82D + 1,68D = 4,50D.
ZASADY MONTAŻU
W odróżnieniu od soczewek Supereader i AddPower, które montujemy zgodnie z osią obrotu oka, u wszystkich pozostałych soczewkach biurowych Zeiss, Hoya i Synchrony, krzyże montażowe nadrukowane na soczewkach dotyczą rozstawu źrenic do dali i swobodnej pozycji głowy przy pomiarze. Czyli wszystkie te soczewki montuje się podobnie jak soczewki progresywne.
| zakres widzenia | Zeiss | Zeiss | Hoya | Hoya |
| do 1,0 m | Officelens Plus / Book 1,0m | Officelens Superb / Book 1,0m | Supereader* A/B | Supereader* A/B |
| do 2,0 m | Officelens Plus / Near 2,0m | Officelens Superb / Near 2,0m | WorkSmart Room 200 | WorkStyle Business 200 |
| do 4,0 m | Officelens Plus / Room 4,0m | Officelens Superb / Room 4,0m | WorkSmart Room 400 | WorkStyle Business 400 |