←wstecz
Dlaczego Wada Wzroku z Wiekiem Przesuwa się w Stronę „Plusów”? Pełna Analiza
Obserwacja, że wada wzroku do dali u wielu osób z wiekiem zmienia się w kierunku wartości dodatnich (plusów), jest poparta badaniami okulistycznymi. Krótkowidze często zauważają, że potrzebują słabszych okularów, podczas gdy dalekowidze wymagają coraz mocniejszych szkieł plusowych. Zjawisko to, nazywane w okulistyce „dryfem hipermetropijnym”, jest naturalnym procesem wynikającym z fizjologicznych zmian w budowie oka. Poniżej znajduje się szczegółowe wyjaśnienie jego głównych przyczyn.
1. Główny Czynnik: Paradoks Soczewki Wewnątrzgałkowej
Najważniejszą rolę w tym procesie odgrywa nasza naturalna soczewka. Z upływem lat zachodzą w niej dwa pozornie sprzeczne procesy:
- Zmiana Kształtu: Soczewka nieustannie rośnie przez całe życie, stając się grubsza i bardziej wypukła (zwiększa się jej krzywizna). Zgodnie z podstawowymi prawami optyki, bardziej wypukła soczewka powinna mieć większą moc skupiającą, co teoretycznie powinno prowadzić do przesuwania się wady w kierunku krótkowzroczności (minusów).
- Zmiana Struktury Wewnętrznej: Jednocześnie zmienia się wewnętrzna budowa soczewki. Jej współczynnik załamania światła (indeks refrakcji) stopniowo maleje. Oznacza to, że materiał, z którego jest zbudowana, coraz słabiej zagina promienie świetlne.
Kluczem do zrozumienia zjawiska jest fakt, że spadek mocy wynikający ze zmiany współczynnika załamania jest silniejszy niż wzrost mocy wynikający ze zmiany kształtu. W efekcie, wypadkowa moc optyczna soczewki maleje, a cały układ optyczny oka staje się słabszy. Słabszy układ optyczny to właśnie cecha nadwzroczności (wady „plusowej”).
2. Czynnik Wspomagający: Spłaszczenie Rogówki
Rogówka, czyli zewnętrzna, przezroczysta „szybka” oka, odpowiada za około 2/3 całkowitej mocy optycznej. Z wiekiem jej krzywizna również ulega subtelnym zmianom – staje się nieco bardziej płaska. Spłaszczenie rogówki zmniejsza jej moc skupiającą, co dodatkowo przyczynia się do osłabienia całego układu optycznego i pogłębia tendencję w kierunku nadwzroczności. Wpływ ten jest jednak znacznie mniejszy niż w przypadku zmian w soczewce.
3. Konsekwencje w Praktyce
Efekt końcowy tych zmian zależy od wyjściowej wady wzroku pacjenta:
- U Krótkowidza: Układ optyczny oka jest z natury zbyt mocny, a obraz powstaje przed siatkówką. Naturalne osłabienie mocy skupiającej oka z wiekiem działa jak „lekarstwo” – kompensuje część wady. Punkt skupienia światła przesuwa się bliżej siatkówki, a wada maleje.
- U Dalekowidza: Układ optyczny jest zbyt słaby, a obraz powstaje za siatkówką. Związane z wiekiem dalsze osłabienie mocy oka tylko pogłębia ten problem, sprawiając, że wada rośnie.
4. Wyjątek Potwierdzający Regułę: Zaćma Jądrowa
Istnieje ważny wyjątek od tej reguły. W przypadku rozwoju pewnego typu zaćmy, zwanego zaćmą jądrową, dochodzi do stwardnienia i zagęszczenia centralnej części soczewki. Proces ten gwałtownie zwiększa jej współczynnik załamania, co prowadzi do nagłego wzrostu mocy optycznej oka. Skutkuje to tzw. „przesunięciem miopijnym” – wada wzroku gwałtownie przesuwa się w kierunku minusów. Zjawisko to jest często nazywane „drugim wzrokiem”, ponieważ starsze osoby, które potrzebowały okularów do czytania, nagle odzyskują zdolność widzenia z bliska bez korekcji. Jest to jednak objaw choroby, a nie fizjologicznej poprawy.
Podsumowanie
Przesuwanie się wady wzroku w kierunku plusów jest więc złożonym, ale całkowicie naturalnym elementem procesu starzenia się. Jest to wynik subtelnej gry między zmianami kształtu a wewnętrzną strukturą soczewki, wspomaganej przez niewielkie zmiany w krzywiźnie rogówki. Dlatego regularne badania wzroku po 40. roku życia są kluczowe, aby na bieżąco dostosowywać korekcję okularową do zmieniających się potrzeb naszych oczu.